Sprawę taką kieruje się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Ubezpieczony może też domagać się od ZUS wydania decyzji w tym przedmiocie.

Tak postanowił Sąd Najwyższy w uchwale podjętej w składzie siedmiu sędziów dwu izb: Cywilnej oraz Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych.

Pod rozwagę siedmiu sędziów

Problem znalazł się na wokandzie SN w październiku 2005 r. wskutek pytania prawnego sądu II instancji rozpatrującego pozew Marzeny P., która zwróciła się do sądu, by nakazał ZUS przekazanie części jej składki za siedem miesięcy 2000 r. do Otwartego Funduszu Emerytalnego Commercial Union. Jej interwencje w ZUS okazały się bezskuteczne, choć informowano ją, że przekazanie składek nastąpi niebawem. Ze względu na społeczną i prawną wagę sprawy sędziowie w zwykłym, trzyosobowym, składzie uznali, że powinien ją rozstrzygnąć SN w składzie siedmioosobowym.

Nie mogą się doprosić

W podobnej sytuacji jest wielu ubezpieczonych, którzy nie mogą doprosić się od ZUS naprawienia oczywistych błędów w rozporządzaniu ich pieniędzmi. Chodzi zaś o przyszłe emerytury, które mają pochodzić ze składek ubezpieczonych oraz uzyskanych przez otwarty fundusz emerytalny (OFE) dochodów z ich zainwestowania. Podobnym pytaniem zajmował się już wcześniej Sąd Najwyższy, ale w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych. Uznał wtedy, że nie jest to sprawa z dziedziny ubezpieczeń społecznych, słowem, nie należy ona do sądów pracy i ubezpieczeń społecznych. We wczorajszej uchwale SN przesądził, że zarzuty pod adresem ZUS związane z obowiązkiem przekazywania części składek do II filaru można kierować właśnie do tych sądów.

Luka w systemie

Główna jednak wątpliwość sprowadza się do pytania: czy interes ubezpieczonego jest należycie chroniony, jeśli nie wiadomo, czy może on wystąpić do sądu ze skargą na niesolidny ZUS i do jakiego?

W uzasadnieniu pytania prawnego adresowanego do siedmiu sędziów SN zaznaczono, że ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 137, poz. 887) nie stworzyła prawnego mechanizmu egzekwowania od ZUS ustawowego obowiązku odprowadzenia części składki do OFE.

Sąd Najwyższy wyręczył ustawodawcę

SN w uchwale z 5 kwietnia 2006 r. to naprawił. Co ważne, z uchwały tej wynika, że ubezpieczony nie musi od razu iść do sądu. Ma on prawo wystąpić do ZUS o wydanie decyzji w kwestii przekazania części składki do OFE. Jako prawną podstawę takiego wniosku SN wskazał art. 83 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis ten zobowiązuje ZUS do wydawania decyzji w indywidualnych sprawach dotyczących m.in. przebiegu ubezpieczeń(sygn. III CZP 121/05).

Należą się też odsetki

Art. 22 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych mówi, że ZUS obowiązany jest do przekazywania części składki na ubezpieczenie emerytalne pochodzącej ze składki ubezpieczonego do wybranego OFE. W razie nieprzekazania jej w terminie, od ZUS należą się ubezpieczonemu odsetki ustalone wedle zmiennej stopy procentowej. Podstawą jej wyliczenia jest rentowność (oprocentowanie) 52-miesięcznych bonów skarbowych sprzedawanych na przetargach (art. 47 ust. 10a i ust. 10b ustawy z 1998 r.). Jeśli dany OFE ma lepsze wyniki, oznacza to dla ubezpieczonego oczywistą stratę. W art. 80 83c wspomnianej ustawy określone zostały obowiązki ubezpieczonych oraz tryb odwoławczy. Nie ma jednak wśród nich postanowień związanych z odprowadzaniem składki do OFE, którego członkiem jest ubezpieczony.